การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาระดับความรอบรู้ด้านสุขภาพและปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุ อำเภอบางพลี จังหวัดสมุทรปราการ เป็นการศึกษาแบบภาคตัดขวาง กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้สูงอายุที่มีอายุ 60 ปีขึ้นไป จำนวน 564 ราย สุ่มตัวอย่างแบบชั้นภูมิ เก็บข้อมูลโดยนำแบบสอบถามให้กับกลุ่มตัวอย่างแบบตัวต่อตัว ข้อมูลในแบบสอบถาม ได้แก่ ข้อมูลส่วนบุคคล สมรรถภาพทางกาย ความสามารถในการทำกิจกรรมในชีวิตประจำวัน คุณภาพชีวิต ความเครียด ภาวะซึมเศร้า การจัดการสิ่งแวดล้อมและที่อยู่อาศัย และความรอบรู้ด้านสุขภาพ วิเคราะห์ข้อมูลโดยการวิเคราะห์ถดถอยโลจิสติกพหุ เพื่อหาปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุโดยควบคุมตัวแปรร่วมอื่นๆ นำเสนอค่า Adjusted Odds Ratio (AOR), 95% CI และ p-value
ความรอบรู้ด้านสุขภาพโดยรวมอยู่ในระดับพอใช้ได้ มีคะแนนโดยรวมเฉลี่ย 125.63+-26.29 (95% CI: 123.45-127.80) หมายถึง กลุ่มตัวอย่างมีระดับความรอบรู้ด้านสุขภาพที่เพียงพอและอาจจะมีการปฏิบัติตนได้ถูกต้องบ้าง พิจารณาคะแนนของแต่ละองค์ประกอบมีดังนี้ การเข้าถึงข้อมูลและบริการสุขภาพที่เพียงพอต่อการปฏิบัติ มีคะแนนเฉลี่ย 16.33 +- 5.18 (95% CI:15.91-16.76) การตรวจสอบข้อมูลและบริการสุขภาพ 15.78+-4.52 (95% CI: 15.40-16.15) การสื่่อสารและการสนับสนุนทางสังคม มีคะแนนเฉลี่ย 39.23+-8.09 (95% CI:38.56-39.90) และการจัดการสุขภาพตนเอง มีคะแนนเฉลี่ย 33.97+- 8.33 (95% CI: 33.28-34.66) จากการวิเคราะห์หาความสัมพันธ์หลายตัวแปร เมื่อควบคุมอิทธิพลปัจจัยอื่นๆ แล้ว พบว่า ปัจจัยที่มีความสัมพันธ์กับความรอบรู้ด้านสุขภาพของกลุ่มตัวอย่าง ได้แก่ อายุน้อยกว่า 70 ปี (Adjusted OR=1.91; 95% CI= 1.16-3.14; p-value = 0.011) ดัชนีมวลกายเกิน-อ้วน (>=23 กิโลกกรัม/ม2) (Adjusted OR = 3.09; 95% CI = 1.90-5.03; p-value = <0.001) เคยดื่มเครื่องดื่มชูกำลัง (Adjusted OR = 0.32; 95% CI=0.18-0.55; p-value =< 0.001) เคยรับประทานอาหารเสริมสุขภาพ (Adjusted OR = 2.50; 95% CI = 1.47-4.26 ; p-value = 0.001) ได้ยินชัดเจน (Adjusted OR = 0.55; 95% CI= 0.32-0.94; p-value = 0.031) พูดคล่อง (Adjusted OR = 4.15; 95% CI= 2.13-8.06 ; p-value = <0.001) อ่านได้ดี (Adjusted OR = 3.12; 95% CI = 1.84-5.28; p=value =<0.001) เขียนคล่อง (Adjusted OR = 3.21 ; 95% CI = 1.92-5.35; p-value = <0.001) เครียดน้อย - ปานกลาง (Adjusted OR = 1.72; 95% CI = 1.05-2.79; p-value = 0.029) และคุณภาพชีวิตที่ดี ( Adjusted OR = 9.01; 95% CI = 4.96-16.37 ; p-value =<0.001) โดยสรุปผลวิจัยชี้ให้เห็นว่า อายุ ดัชนีมวลกาย ดื่มเครื่องดื่มชูกำลัง รับประทานอาหารเสริมด้านสุขภาพ ความสามารถในการได้ยิน ความสามารถในการพูด ความสามารถในการอ่าน ความสามารถในการเขียน ภาวะซึมเศร้า และคุณภาพชีวิต มีความสัมพันธ์อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติกับความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุ ดังนั้น การจัดประเภทบริการและกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพให้เหมาะสมและมีประสิทธิภาพควรคำนึงถึงระดับความรอบรู้ด้านสุขภาพของผู้สูงอายุและปัจจัยข้างต้น
The aim of this study was to evaluate the health literacy (HL) and the associated factors in elderly people in Bangplee District, Samutprakarn Province. A cross-sectional study was conducted on a sample of 564 elderly people aged 60 years and above who were identified by stratified random sampling. Data were obtained from study participants using face-to-face interviews using designed questionnaires on socioeconomic status (SES), physical capability, barthel activities of daily living (ADL), quality of life (QoL), stress, depression, environmental management and housing, and HL. Multiple logistic regressions were used to identify potential determinants of HL when controlling other covariates, presenting adjusted odds ratio (AOR), 95% CI and p-value. The overall HL scores was 125.63+-26.29 (95% CI:123.45-127.80) which indicates that participants have enough HL and might had some proper health behavior. The scores of each component were as followed: 20.30+-5.12 )95%CI: 19.87-20.72) for the accessing health care information, 16.33+-5.18 (95%CI:15.91-16.76) for understanding adequate health information to practice, 15.78+-4.52 (95%CI:15.40-16.15) for the verification data and health care services, 39.23+-8.09 (95%CI: 38.56-39.90) for the managing their health condition. The multiple logistic regression indicated that the odds of having HL were significantly higher amomg those who aged <70 years old (AOR = 1.91; 95%CI=1.16-3.14; p-value = 0.011), BMI (>=23 kg/m2) (AOR = 3.09; 95%CI=1.90-5.03; p-value =<0.001), consumed energy drink (AOR = 0.32; 95%CI=0.18-0.55; p-value = <0.001), consumed dietary supplement (AOR = 2.50; 95%CI = 1.47-4.26; p-value = 0.001), fair to good level of hearing ability (AOR=0.55; 95%CI=0.30-0.94; p-value = 0.031). fair to good level of speaking ability (AOR = 4.15; 95%CI = 2.13-8.06; p=value = 0.001), fair to good level of reading ability (AOR = 3.12; 95%CI = 1.84-5.28; p=value = 0.001) fair to good level of writing ability (AOR = 3.12; 95%CI = 1.92-5.35; p=value = 0.001, loe to moderate level of stress (AOR = 1.72; 95%CI = 1.05-2.79; p=value = 0.029), and good QoL (AOR = 9.01; 95%CI = 4.96-16.37; p=value = 0.001) were significantly associated with HL, when controlling for other covariates. The result of this study demonstrated that HL level is low among elderly peoples and needs special attention. The level of QoL was the most important determinant of HL. It seems that the best way to increase HL among elderly peoples is HL. It seem that the best way to increase HL among elderly peoples is HL intervention programs that should be implemented with respect to aged, BMI (>=23 kg/m2), consumed energy drink, consumed dietary supplementary, hearing ability, speaking ability, reading ability, writing ability and low-moderate level of stress.
