แนวนโยบายว่าด้วยความอยู่ดีมีสุขของครอบครัวภาคใต้ : กรณีศึกษาจังหวัดยะลาและจังหวัดสุราษฎร์ธานี

Abstract

บทความวิจัยนี้มาจากผลการวิจัยเชิงคุณภาพ มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความอยู่ดีมีสุขของครอบครัว ปัจจัยที่มีผลต่อความอยู่ดีมีสุขตามวงจรชีวิตครอบครัว และแนวนโยบายการเสริมสร้างความอยู่ดีมีสุขของครอบครัวในภาคใต้ของประเทศไทย พื้นที่ศึกษา ได้พิจารณาจังหวัดที่มีรายได้สูงสุด คือ จังหวัดสุราษฎร์ธานี ได้แก่ อำเภอบ้านตาขุน และอำเภอเคียนซา และจังหวัดที่มีเศรษฐกิจต่ำสุด คือ จังหวัดยะลา ได้แก่ อำเภอบันนังสตา และอำเภอเมือง กลุ่มตัวอย่าง คือ ผู้ให้ข้อมูล จำนวนทั้งสิ้น 72 คน เป็นตัวแทนของสมาชิกครอบครัว แบ่งเป็น 8 กลุ่ม อำเภอละ 2 กลุ่มๆ ละ 8-10 คน เป็นเพศหญิง (36 คน) และเพศชาย (36 คน) และแบ่งตามช่วงวัย ได้แก่ วัยรุ่นอายุ 18-30 ปี วัยกลางคนอายุ 31-59 ปี และวัยสูงอายุ 60 ปี ขึ้นไป เก็บข้อมูลช่วงสิงหาคม-พฤศจิกายน 2559 ด้วยวิธีการสนทนากลุ่ม ใช้แนวทางการสนทนาเป็นเครื่องมือ วิเคราะห์ข้อมูลด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการศึกษา พบว่า ความอยู่ดีมีสุขตามวงจรชีวิตครอบครัวของครอบครัวภาคใต้ มี 9 ด้าน ได้แก่ ด้านสัมพันธภาพ ด้านบทบาทหน้าที่ ด้านการดูแลสุขภาพ ด้านการพัฒนาทางจิตวิญญาญ ด้านเศรษฐกิจ ด้านการศึกษา ด้านความมั่นคงและการพึ่งพา ด้านความร่วมใจและความปลอดภัยในชุมชน และด้านการดำเนินชีวิตอย่างพอเพียง ปัจจัยที่มีผลต่อความอยู่ดีมีสุขตามวงจรชีวิตครอบครัวของครอบครัวภาคใต้ ได้แก่ พ่อแม่ ลูก เป็นศูนย์รวมใจในของสมาชิกครอบครัวทุกคน ศาสนา วัฒนธรรม ความเชื่อถือศรัทธาในปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมีอิทธิพลต่อความอยู่ดีมีสุขของครอบครัวภาคใต้ ส่วนปัญหาอุปสรรคของความอยู่ดีมีสุข ได้แก่ เศรษฐกิจ (อาชีพ รายได้ หนี้สิน) ยาเสพติด การศึกษาของบุตร สุขภาพผู้สูงอายุ สถานการณ์ความรุนแรงในพื้นที่ภาคใต้ ข้อเสนอแนะต่อแนวทางการพัฒนานโยบายการเสริมสร้างความอยู่ดีมีสุขของครอบครัว คือ ความเข้าใจบริบทของแต่ละพื้นที่ที่แตกต่างกัน กระตุ้นให้เกิดการมีส่วนร่วมของครอบครัว ชุมชน ท้องถิ่นและภาคีเครือข่ายในกระบวนการนโยบายเสริมสร้างความอยู่ดีมีสุขของครอบครัว นำหลักคำสอนของศาสนาและหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ให้เกิดประโยชน์ รวมทั้งการถอดบทเรียนเพื่อค้นหาแนวปฏิบัติที่ดีในการเสริมสร้างความอบอุ่นให้กับครอบครัวในภาคใต้

The article was created from a qualitative research. It aimed to study the domains of the family well-being, the factors affecting the family well-being, and the policy strengthening of the family well-being in Southern Thailand. The study areas are base on the highest economic status that is Surat Thani Province, selected two districts of Ban Ta Khun District and Kian Sa District and also the highest economic status that is Yala Province, selected two districts of Bannang Sata District and Maung District. The sample group 72 informants as the representative of family members, being divided into 8 groups, 2 groups per district and 6-10 persons per group, according to gender (female 36 persons and male 36 persons) and age (adolescent between 18-30 year olds, middle 31-59 year olds & retire age over 60 year olds). Data collection was conducted between August and November 2016, by using the focus group discussion. Content analysis was also used for data analysis. According to the southern families, the family well-being along with family life cycle have nine domains including family relation, health care, spiritual development, economic, education, security and dependency, community cooperation and safety, sufficient life style, and family function and roles. Factors affecting the family well-being along with family life cycle of the Southern families are that parent and the children should be the center of mind of their family members and religion, culture and the philosophy of sufficiency economy are also significance for the family life. For the problems and obstacles of the family well-being, the concern of economic (occupation, income, debt) drug addict, education, elderly health, and violence in the South. The suggestions on the policy development to strengthen of the family well-being that are an understanding of the difference context of each area, motivate the cooperation with family, community, local government, and also partnership of the policy to strengthen of the family well-being. The principles of religion, culture and the philosophy of sufficiency economy should be used to achieve their maximum benefits. It should also make a lesson learn to find out the best practice of the strengthen of the family well-being in the South.