บทบาทในการเป็นพาหะเชื้อปรสิตแบบเชิงกลของแมลงสาบในเขตจังหวัดสมุทรปราการ

Abstract

แมลงสาบมีการกระจายอยู่ทั่วโลก แหล่งกำเนิดอยู่ในเขตร้อน ชอบออกหากินในเวลากลางคืน ส่วนมากแมลงสาบจะกินและถ่ายอุจจาระออกมาตลอดทางที่เคลื่อนที่ แมลงสาบเกี่ยวข้องกับการเป็นพาหะของโรคปรสิตในเขตร้อน วัตถุประสงค์ของงานวิจัยนี้ คือ การศึกษาบทบาทในการเป็นพาหะเชื้อปรสิตแบบเชิงกล (mechanical transmission) ของแมลงสาบในเขตจังหวัดสมุทรปราการ โดยทำการจับแมลงสาบในเวลากลางคืนที่มันออกหากิน บริเวณใกล้กับแหล่งที่อยู่ของมันในตลาดของจังหวัดสมุทรปราการ โดยจับแมลงสาบ 920 ตัว จากตลาด 18 แห่ง ในเขต 5 อำเภอและ 1 กิ่งอำเภอ ซึ่งแบ่งเป็น เขตตะวันออก (อำเภอบางบ่อและกิ่งอำเภอบางเสาธง) 300 ตัว จากเขตตะวันตก (อำเภอพระประแดงและอำเภอพระสมุทรเจดีย์) 300 ตัว และจากเขตกลาง(อำเภอเมืองและอำเภอบางพลี) 320 ตัว จากอำเภอละ 150 ตัว ยกเว้นอำเภอเมือง 170 ตัว โดยจับจากตลาดละอย่างน้อย 50 ตัว ผลจากการศึกษาทั้ง 3 เขต พบว่าแมลงสาบ 920 ตัว จากตลาดสด ในจังหวัดสมุทรปราการเป็นพาหะของเชื้อปรสิต 498 ตัว (54.1%) จากเขตตะวันออก เป็นพาหะของเชื้อปรสิต ได้ทั้งหมดจำนวน 158 ตัว (52.7 %) เขตตะวันตกเป็นพาหะของเชื้อปรสิตได้สูงสุดคือ 217 ตัว (72.3 %) ขณะที่เขตกลางพบได้ต่ำสุดคือ123 ตัว (38.4%) ส่วนสายพันธุ์ ของแมลงสาบพบ 2 ชนิด คือ สายพันธุ์ Periplaneta americana จำนวน 897 ตัว (97.5%) และสายพันธุ์ Periplaneta brunnea จำนวน 23 ตัว (2.5%) โดยเขตตะวันออก พบสายพันธุ์ P. americana, 294 ตัว (98%) และสายพันธุ์ P. brunnea, 6 (2%) เป็นเพศผู้ 200 ตัว (66.7%) เพศเมีย 100 (33.3%) เขตตะวันตก พบสายพันธุ์ P. americana, 283 ตัว (94.3%) และสายพันธุ์ P. brunnea, 17 (5.7%) เป็นเพศผู้ 174 ตัว (58 %) เพศเมีย 126 (42%) และ เขตกลาง พบสายพันธุ์ P. americana 320 ตัว (100 %) เป็นเพศผู้ 198 ตัว (61.9%) เพศเมีย 122 (38.1%) พบว่าแมลงสาบจากตลาดสดในจังหวัดสมุทรปราการ เป็นพาหะของชนิดและจำนวนเชื้อปรสิตดังนี้ เป็นหนอนพยาธิ (helminthes) ร้อยละ 43.9 และโปรโตซัว (protozoa) ร้อยละ 56.1 สำหรับชนิดของปรสิตกลุ่มหนอนพยาธิ ที่พบคือ Unidentified nematode larva 158 (20.2%), Strongyloides spp. adult male 6 (0.8%), Unidentified egg 174 (22.3%), Ascaris lumbricoides decorticated egg 2 (0.3%), Trichuris spp. egg 2 (0.3%), Taenia spp. egg 1 (0.1%) และชนิดของปรสิตกลุ่มโปรโตซัวที่พบคือ Cyclospora spp. oocyst 10 (1.3%), Endolimax nana cyst 10 (1.3%), B. hominis vacuolated form 9 (1.2%), Isospora belli oocyst 75 (9.6%), Entamoeba histolytica cyst 36 (4.6%), Cryptosporidium spp. oocyst 220 (28.1%), Chilomastix mesnilli cyst 2(0.3%), Entamoeba coli cyst 31 (4.0%), Balantidium coli trophozoite 45 (5.8%), และ Iodamoeba butschlii (cyst) 1(0.1%) จะเห็นได้ว่าแมลงสาบเป็นแหล่งสะสมเชื้อปรสิตที่มีความสำคัญทางการแพทย์ ดังนั้นการควบคุมแมลงสาบจะช่วยลดการแพร่กระจายของโรคติดเชื้อได้ การควบคุมและการป้องกันจำเป็นต้องอาศัยสุขาภิบาลของแหล่งชุมชนและสุขอนามัยส่วนบุคคลที่ดีเป็นสำคัญ

Cockroaches are worldwide in distribution. Originating from the tropical zones, they usually feed during night time and often eat and pass feces along their paths. Cockroaches are carriers of parasitic organisms in the tropical zones. The objective of this research is to study the mechanical transmission of parasitic organisms in cockroaches in Samutprakarn province, Thailand.. In this study, 920 cockroaches from 18 markets were caught from 5 districts and 1 sub-district [300 from the East (Bang Bor district and Bang Saotong subdistrict) and West (Praphra-daeng district and Prasamut-chedi district) zone and 320 from the Central (Bang-Plee district and Muang district) zone of Samut Prakarn province : 150 from each of the district or sub-district, with the exception of 170 from the Muang district and roughly 50 each from three markets)]. All cockroaches were caught during their feeding time in the perimeter of their nests in the markets. They were examined for their role in mechanical transmission of parasitic organisms. Of all the three zones that were studied, there were 920 cockroaches with 498 (54.1%) cockroaches as the carriers of parasitic organisms. In the East zone there were 158 carrier cockroaches (52.7 percent), in the West zone there is the highest percentage of parasitic carrier cockroaches at 72.3% while in the Central zone there is the lowest percentage at 38.4%. The types of cockroaches were P. americana and P. brunnea. Of each of the three zones, there are 294 (98%) P. americana and 6 (2%) P. brunnea, with 200 (66.7%) being male and 100 (33.3%) is female, in the East zone. In the West zone, there are 283 P. americana (94.33%) and 17 P. brunnea (5.67%). They also divided into 174 (58%) male and 126 (42%) female. In the Central zone, there are 198 (61.9%) male and 122 (38.1%) female and a total of 320 (100%) cockroaches are P. americana. The names and percentage of the parasitic organisms found in Samut-prakarn province in the West, East and Central zone are helminthes 43.9% and protozoa 56.1%. For the helminthes: Unidentified nematode larva 158 (20.2%), Strongyloides stercoralis free-living adult male 6 (0.8%), Unidentified egg 174 (22.3%), Ascaris lumbricoides decorticated egg 2 (0.3%), Trichuris trichiura 2 (0.3%), Taenia spp. egg 1 (0.1%) and for the protozoa: Cyclospora spp. oocyst 10 (1.3%), Endolimax nana cyst 10 (1.3%), B. hominis vacuolated form 9 (1.2%), Isospora belli oocyst 75 (9.6%), Entamoeba histolytica cyst 36 (4.6%), Cryptosporidium spp. oocyst 220 (28.1%), Chilomastix mesnilli cyst 2(0.3%), Entamoeba coli cyst 31 (4.0%), Balantidium coli trophozoite 45 (5.8%), and Iodamoeba butschlii (cyst) 1(0.1%). As shown here, cockroaches are the source of several parasitic organisms which are of great importance to medical study. By controlling the cockroach population, parasitic-related diseases can be controlled and prevented. This can be done at the public level by having the market place regulate by the public health as well as on a personal level by maintaining good personal and domestic hygiene.