การพัฒนาผลิตภัณฑ์เครื่องดื่มสมุนไพรจีนที่มีฤทธิ์ต้านเชื้อแบคทีเรียก่อโรคในระบบทางเดินอาหาร

Abstract

ทดสอบฤทธิ์ต้านเชื้อของสมุนไพรจีนที่ต้มในน้ำเดือด 10 ชนิด ต่อเชื้อแบคทีเรียก่อโรคระบบทางเดินอาหาร Bacillus cereus, Escherichia coli O157:H7, Listeria monocytogenes, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, Salmonella Typhimurium, Vibrio cholerae และแบคทีเรียโพรไบโอติก Lactobacillus casei ผลการศึกษาพบว่า สมุนไพรจีน 8 ใน10 ชนิด มีความสามารถในการยับยั้งการเจริญของเชื้อก่อโรคได้ ยกเว้น Salmonella Typhimurium และ Escherichia coli O157:H7 ที่ไม่มีสมุนไพรจีนชนิดใดออกฤทธิ์ยับยั้งการเจริญได้ โดยหวงเหลียน (Coptis chinensis) มีฤทธิ์ต้านเชื้อได้ดีที่สุด มีค่า MIC 1.875-15 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร รวมทั้งพบฤทธิ์ต้านเชื้อโพรไบโอติกด้วย ไม่พบความสามารถในการเป็นสารต้านอนุมูลอิสระในสมุนไพรที่สกัดด้วยการต้มทุกชนิด ในการผลิตเครื่องดื่มสมุนไพรได้เลือกใช้กันเฉ่า (Glycyrrhiza uralensis) ร่วมกับซานจา (Crataegus pinnatifida) ที่ความเข้มข้น 30 มิลลิกรัมต่อมิลลิลิตร พบว่าภายในเวลา 24 ชั่วโมงเครื่องดื่มสมุนไพรสูตรที่เติม และไม่เติมน้ำผึ้งสามารถยับยั้งการเจริญของเชื้อแบคทีเรียก่อโรคได้แตกต่างกับชุดควบคุมที่ไม่มีการเติมสมุนไพรอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p<0.05) งานวิจัยนี้ แสดงให้เห็นว่าสมุนไพรจีนกันเฉ่า และซานจา นอกจากใช้เป็นยารักษาโรคในตำรับการแพทย์แผนจีนแล้วยังมีศักยภาพที่จะพัฒนาเป็นเครื่องดื่มสมุนไพรที่มีฤทธิ์ยับยั้งการเจริญของแบคทีเรียก่อโรคทางเดินอาหารได้

10 types of hot water extracted were tested for antimicrobial activity against Bacillus cereus, Escherichia coli O157:H7, Listeria monocytogenes, Pseudomonas aeruginosa, Staphylococcus aureus, Salmonella Typhimurium, Vibrio cholerae and probiotic bacterium Lactobacillus casei. It was found that 8 of 10 herbs showed the ability to inhibit pathogenic bacteria. However, no herb could inhibit Salmonella Typhimurium and Escherichia coli O157:H7. The Huang Lian (Coptis chinensis) had the highest antimicrobial activity with the MIC between 1.875-15 mg/ml with an inhibition to probiotics Lactobacillus casei. On the other hand, no antioxidant activity was found in all samples of hot water extracted herbs. Finally, mixture of Gan Cao (Glycyrrhiza uralensis) and Shanzha (Crataegus pinnatifida) at 30 mg/ml was chosen for the development of herb drinks. These bacteria could inhibit only pathogenic bacteria, not probiotic bacteria. Antimicrobial activity was therefore compared between herb drinks mixed with honey, herb drinks without honey and control drinks without herb. The results show that, with in 24 hours, herb drink with and without honey had significantly higher anti-pathogenic bacteria activity than those of control. Hence, Chinese herb Gan Cao and Shanzha con not only be used as Chinese herbal medicine, but they also have a potential for further development to herb drinks against the intestinal infection.