ความเชื่อและพิธีกรรมของศาลเจ้ากวนอูในพื้นที่กรุงเทพมหานคร : กรณีศึกษาฝั่งธนบุรี

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาความเชื่อ และพิธีกรรมของศาลเจ้ากวนอู (ตลาดสมเด็จ เจ้าพระยา) ในพื้นที่กรุงเทพมหานคร ฝั่งธนบุรี เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพที่ศึกษาข้อมูลเอกสาร เก็บข้อมูล ภาคสนามด้วยการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกจากผู้ที่เกี่ยวข้องจำนวน 20 คน และสังเกตการณ์แหล่งข้อมูลที่ได้มา ศึกษาวิเคราะห์ และนำเสนอผลการวิจัยแบบพรรณนาวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบว่า ความเชื่อต่อเทพเจ้ากวนอูมี 5 ประการ ได้แก่ ความเชื่อด้านสุขภาพ โชคลาภ เงินทอง ครอบครัว ความปลอดภัย และความสำเร็จ ซึ่งความเชื่อเหล่านี้ยังคงปรากฏให้เห็นอยู่ในปัจจุบัน และผู้ที่มีความศรัทธาต่อเทพเจ้ากวนอูนั้นยังได้เข้าร่วมพิธีกรรมต่าง ๆ โดยมีการจัดพิธีกรรมในรอบปีจำนวน 4 พิธีกรรม คือ 1) พิธีกรรมง่วนเซียว จัดขึ้นในวันสุดท้ายของตรุษจีน เป็นการขอพรกับเทพเจ้ากวนอูในวันปีใหม่จีน 2) วันเกิดเทพเจ้ากวนอู จัดขึ้นทุกปีและผู้ที่เข้าร่วมพิธีกรรมมีความเชื่อว่า จะมีความโชคดีตลอดทั้งปี 3) ทิ้งกระจาด เป็นวันทำบุญใหญ่ของศาลเจ้ากวนอู เพื่อให้ดวงวิญญาณไร้ญาติแล้วและมีการแจกทานให้แก่ ผู้ยากไร้ 4) วันขอบคุณเทพเจ้า เป็นการแสดงความขอบคุณต่อเทพเจ้ากวนอูที่ท่านช่วยคุ้มครองชาวบ้าน และชุมชนให้มีความสุขและปลอดภัย จากการศึกษาทำให้เห็นว่า ความเชื่อและพิธีกรรมของศาลเจ้ากวนอู ปัจจุบัน มีการเปลี่ยนแปลงไปบ้าง ทั้งนี้เนื่องจากปัจจัยด้านสังคม เศรษฐกิจ และความเจริญก้าวหน้าของ เทคโนโลยี ถึงแม้ความเชื่อและพิธีกรรมเกิดการเปลี่ยนแปลง แต่ชาวบ้านในชุมชนบริเวณโดยรอบศาลเจ้าก็ยังคง มีการสืบทอดความเชื่อและพิธีกรรมเหล่านี้ให้คงอยู่ในปัจจุบัน

The purpose of this research was to study the beliefs and rites of the Guan Yu Shrine (Somdet Chao Phraya Market) in Thonburi area, Bangkok. The research was qualitative research by collecting field data and in-depth interviews from 20 people involved and observing and analysing the data source. The research's result was presented in descriptive analysis. The research found that there are 5 beliefs in God of Guan Yu: belief in health, fortune, family, safety and success. These beliefs were still presented today and those who believed in Guan Yu also participated in various rites with 4 annual organised rites. 1) Nguan Xiao Rite (Lantern festival) was held on the last day of the Chinese New Year when people prayed to Guan Yu for good wish in occasion of Chinese New Year. 2) The birthday of Guan Yu, an annual rite held every year and the people who joined believed that this would bring food luck for entire year. 3) Feeding the Hungry Ghost festival was the big merit making in Guan Yu Shrine to pray for the spirits without relatives and there was the donation to the needy. 4) Thanksgiving Day was to express the gratitude to Guan Yu for protecting people to be happy. According to the research, it also found that the beliefs and the rites of Guan Yu Shrine had changed a bit due to social factor, economy and advance in technology. Although the beliefs and rites had changed but people in community nearby the shrine still inherit these beliefs and rites to the present day.