วัฒนธรรมและบทบาทของอาหารจีนแต้จิ๋วที่มีต่อวิถีชีวิตของชาวจีนย่านเยาวราช

Abstract

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึงวัฒนธรรม และบทบาทของอาหารจีนแต้จิ๋วในวิถีชีวิตชาวจีน ย่านเยาวราช ซึ่งเป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ โดยใช้วิธีเก็บข้อมูลภาคสนามจากการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกจาก คนไทยเชื้อสายจีนแต้จิ๋วที่อาศัยอยู่ในตลาดเก่าเยาวราช และบริเวณใกล้เคียง จำนวน 40 คน ทั้งได้ศึกษาข้อมูล จากเอกสาร การสังเกตการณ์ และนำเสนอผลการวิจัยแบบพรรณนาวิเคราะห์ ผลการวิจัย พบว่า วัฒนธรรมอาหารจีนแต้จิ๋วที่อยู่ในวิถีชีวิตมี 2 ประการ ประการที่หนึ่ง อาหารจีน แต้จิ๋วในชีวิตประจำวัน คือ 1) อาหารทำกินในบ้าน มีลักษณะเรียบง่ายเมนูอาหารสืบทอดจากบรรพบุรุษ 2) อาหารแต้จิ๋วร้านริมทาง เป็นสูตรแต้จิ๋วที่ปรุงเฉพาะ ถือเป็นการเผยแพร่วัฒนธรรมอาหารให้กับผู้บริโภค 3) อาหารแต้จิ๋วร้านนั่งรับประทาน เป็นสูตรแต้จิ๋วโบราณมีราคาแพง ประการที่สอง วัฒนธรรมอาหารแต้จิ๋วใน เทศกาลงานประเพณี คือ 1) อาหารแต้จิ๋วในวันตรุษจีน วันไหว้บรรพบุรุษ วันไหว้บ๊ะจ่าง วันไหว้พระจันทร์ และเทศกาลกินเจ นิยมใช้อาหารมงคลที่สื่อถึงความสุขความร่ ารวย 2) อาหารแต้จิ๋วในโอกาสสำคัญ ได้แก่ วันเกิด วันแซยิดและวันขึ้นบ้านใหม่ นิยมทำอาหารเป็นทรงลูกท้อเพื่อให้มีอายุยืนยาว และด้านบทบาทมี 3 ประเด็น คือ 1) ด้านการดำรงชีวิต ชาวจีนแต้จิ๋วนิยมปรุงอาหารด้วยเครื่องยาจีน จึงทำให้เป็นอาหารสุขภาพ 2) ด้านเศรษฐกิจ อาหารแต้จิ๋ว ช่วยส่งเสริมอาชีพในชุมชน เพราะน าไปใช้ในงานประเพณีต่าง ๆ จึงทำให้ ตลาดเก่าเยาวราชกลายเป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมอาหารแต้จิ๋วในปัจจุบัน 3) ด้านการเผยแพร่ และรักษาวัฒนธรรม มีการเผยแพร่โดยผ่านสื่อต่าง ๆ จึงเกิดการอนุรักษ์อาหารแต้จิ๋วให้คงอยู่ในสังคมไทย สืบไป

This article had the objectives to study the culture and roles of Teochew food in the life of Thai-Chinese in Yaowarat area. This research was the qualitative research by collecting data from deep interview with 40 Thai-Teochew peoples living in old market, Yaowarat and nearby areas as well as studying the documentation and observation. The research’s result was presented in descriptive analysis. The research found that Teochew food culture in the life of Chinese in Yaowarat area had 2 points. Firstly, Teochew food in daily life was following. 1) Home-made food had a simple style and the food menus was inherited from ancestors. 2) Teochew food from food stalls was special Teochew recipe which was a way to convey the Teochew food culture to customers. 3) Teochew food in restaurants was the authentic Teochew recipe with luxury and expensive price. Secondly; Teochew food culture in food festival were following 1) During Chinese New Year, Ancestor worship day, Dragon Boat Festival, Mid-Autumn Day and Vegetarian Festival, it was to use of auspicious food conveying the happiness and prosperity. 2) Teochew food during important occasions such as birthdays, sixtieth birthdays and housewarming days was made in peach shape for longevity. There were 3 roles of Teochew Food. 1) Teochew food role in way of life, Teochew Chinese people like to cook with Chinese medicine making it a healthy food. 2) For the economic role, Teochew food promoted the careers in the community because Teochew food was used in various traditions which made Old market, Yaowarat becoming Teochew food cultural tourism destination. Lastly, 3) it had a role to disseminate and preserve the culture. There was the publication through various channels which therefore created the Teochew food preservation keeping Teochew food in Thai society.