กระดาษไหว้: คติความเชื่อและการเปลี่ยนแปลงของคนไทยเชื้อสายจีน ชุมชนเจริญไชย ย่านเยาวราช จังหวัดกรุงเทพมหานคร

Abstract

บทความฉบับนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาคติความเชื่อและวิเคราะห์การเปลี่ยนแปลงของกระดาษ ไหว้ในชุมชนเจริญไชย ย่านเยาวราช กรุงเทพมหานคร ผู้วิจัยด าเนินการเก็บข้อมูลวิจัยโดยใช้การ สัมภาษณ์แบบเจาะลึกและกับกลุ่มตัวอย่างจ านวน 40 คน จากการวิจัยครั้งนี้พบว่า ลักษณะภายนอกของกระดาษไหว้มีความสอดคล้องกับคติความเชื่อ แบบดั้งเดิมของจีน แต่ในปัจจุบันนี้ กระดาษไหว้ได้ถูกสร้างขึ้นตามความนิยมและคติความเชื่อของ ผู้คนในสังคมสมัยใหม่ความเชื่อเกี่ยวกับกระดาษไหว้มีการใช้ในการประกอบพิธีกรรมทางสังคม ได้แก่ พิธีกรรมตามเทศกาลตรุษจีน เช็งเม้ง สารทจีน และไหว้พระจันทร์ส่วนพิธีกรรมเกี่ยวกับชีวิต ได้แก่ พิธีงานศพ (พิธีกงเต๊ก) พิธีไหว้ครบรอบวันเสียชีวิต พิธีแก้บนและพิธีแก้ปีชง ซึ่งความเชื่อในการน า กระดาษไหว้มาใช้ในการประกอบพิธีต่าง ๆ นั้น ในปัจจุบันชาวไทยเชื้อสายจีนยังคงสืบทอดกระดาษ ไหว้จนปัจจุบัน แต่จะมีความเปลี่ยนแปลงความเชื่อซึ่งเกิดจากปัจจัยภายในคือ สมาชิกภายใน ครอบครัว การแต่งงานกับชาวต่างชาติ การนับถือศาสนาอื่น และทัศนคติคนรุ่นใหม่ ปัจจัยภายนอก คือสภาพเศรษฐกิจ สิ่งแวดล้อม การศึกษา และการรับวัฒนธรรมอื่น ซึ่งปัจจัยต่าง ๆ เหล่านี้ล้วนส่งผล ให้เกิดการเปลี่ยนแปลงของความเชื่อแบบดั้งเดิม

This article aimed to study beliefs relating to Joss paper and analyze changes in using it in Cha-reon-chai Thai-Chinese Community in Yaowarach area, Bangkok. Research data was collected by in depth interviewing of forty informants. The research found that designs of Joss paper were relevant to Chinese traditional beliefs. However, nowadays the making of sacred paper was adjusted to modern ideas. Generally, Joss paper was used in traditional festivals, including Chinese New Year; Qingming Festival; Chinese Mid-Year; and Full Moon Festival. For some rites relating to living, which were Kong Tek Ceremony; anniversaries of the dead; and making sacrifice for gods, sacred paper was also used. Modern Thai-Chinese people still used Joss paper in mentioned occasions, though their beliefs were modified, caused by both inner and outer factors. Having foreign spouses; adopting different religions and absorbing modern ideas were inner factors, while family economy and environment; education and cross-cultural influences were the outer.