วิเคราะห์ภูมิปัญญาท้องถิ่นที่นำเสนอในรายการสารคดีโทรทัศน์ “ซีรีส์วิถีคน” พ.ศ. 2566-2568

Abstract

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์ เพื่อวิเคราะห์ภูมิปัญญาท้องถิ่นที่นำเสนอในรายการสารคดีโทรทัศน์โดยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ วิเคราะห์รายการสารคดีโทรทัศน์ “ซีรีส์วิถีคน” พ.ศ. 2566-2568 ออกอากาศตั้งแต่วันที่ 2 มีนาคม พ.ศ. 2566 ถึงวันที่ 1 มีนาคม พ.ศ. 2568 รวมทั้งสิ้น 37 ตอน นำเสนอผลการศึกษาวิจัยแบบพรรณนาวิเคราะห์ ผลการวิจัยพบว่า รายการสารคดีโทรทัศน์ “ซีรีส์วิถีคน” พ.ศ. 2566-2568 นำเสนอภูมิปัญญาท้องถิ่น 4 ด้านหลัก ได้แก่ 1) ภูมิปัญญาการดำรงชีวิตตามสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ โดยชาวบ้านใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการสร้างเครื่องมือและอุปกรณ์ ทั้งการสร้างบ้านและการประกอบอาชีพด้านการเกษตร การใช้ทรัพยากรธรรมชาติมีประสิทธิผลแสดงให้เห็นถึงการดำรงชีวิตที่สอดคล้องกับสภาพแวดล้อมทางธรรมชาติ ซึ่งไม่เพียงแต่ตอบสนองความต้องการในการอยู่รอดในชีวิตประจำวันเท่านั้น แต่ยังบรรลุถึงการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างยั่งยืนอีกด้วย 2) ภูมิปัญญาการใช้สัตว์ในการคมนาคมขนส่งสิ่งของออกจากพื้นที่ทุรกันดาร ซึ่งสะท้อนถึงวิถีชีวิตที่สืบทอดต่อกันมาและส่งเสริมเศรษฐกิจในครอบครัวให้มีรายได้เพิ่มจากการติดต่อค้าขายกับนอกชุมชน 3) ภูมิปัญญาทางศิลปกรรมและหัตถกรรมพื้นบ้าน ชาวบ้านผลิตงานศิลปะจากวัสดุธรรมชาติ ที่สะท้อนถึงวิถีชีวิตของพวกเขาส่วนใหญ่ใช้วัสดุธรรมชาติ ช่วยสร้างความงามในชีวิต ช่วยเสริมสร้างรายได้และการพัฒนาคุณภาพชีวิตให้แก่ชุมชน และ 4) ภูมิปัญญาการถนอมอาหาร ชาวบ้านยังใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นในการถนอมอาหาร เพื่อให้สามารถเก็บรักษาอาหารได้นานขึ้นและลดการสูญเสียทรัพยากร โดยอาศัยวัตถุดิบธรรมชาติและกระบวนการที่เหมาะสมกับสภาพแวดล้อมในท้องถิ่น สรุปได้ว่า ชาวบ้านใช้ภูมิปัญญท้องถิ่นในการนำทรัพยากรในท้องถิ่นมาเป็นเครื่องมือสำคัญในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของตนเองอย่างต่อเนื่องและสร้างสรรค์สิ่งใหม่ๆ ในชีวิตของพวกเข้า ใช้ภูมิปัญญาท้องถิ่นแก้ปัญหาในชีวิต ทำให้ชีวิตของพวกเขามีความสุขและสะดวกขึ้น

This qualitative research aims to analyze the wisdom presented in Wi-tee-khon Series, a television documentary program. Thirty-five episodes of the series, broadcasted from March 2nd, 2023 to March 1th, 2025, are studied. Presenting the results of the descriptive and analytical research study. The research finds four major aspects of local wisdom presented in the work studied, as follows. 1) Wisdom of blending living with the natural environment, shown in creation of devices and equipment, like construction of houses and agricultural professions. Natural resources are efficiently and relatively used according to the environment. This is not only responded to daily survival but also achieve the sustainable consuming of natural resources. 2) Wisdom of training animals assisting in transporting things from wild areas, showing the inherited wisdom for living and gaining incomes for the family by transporting goods to sell outside the community 3) Wisdom of creating artwork and crafts from natural materials, reflecting artistic minds; ways of making incomes; and development of living quality in the community. 4) Wisdom of food preservation, the local talent in extending food storage period and reducing wastes are still in use with natural raw materials and suitable processes coherently with local environment. In conclusion, local wisdom is continuously and creatively used in applying the local nature as key methods in developing the quality of life; solving daily problems; and making people lives happier and more convenient.