บทบาทของพยาบาลเวชปฏิบัติชุมชนเพื่อส่งเสริมการดูแลผู้ป่วยวัณโรคปอดที่บ้านโดยเน้นครอบครัวเป็นศูนย์กลาง

Abstract

วัณโรคปอดเป็นโรคติดต่อไม่เรื้อรัง สามารถรักษาหายขาดได้หากผู้ป่วยได้รับการรักษาอย่างถูกต้อง และปฏิบัติตัวดูแลตนเองอย่างเหมาะสม จากผลสํารวจ ประเทศไทยยังพบอัตราการรักษาไม่สําเร็จในผู้ป่วยบางราย แม้จะนํามาตรการการรักษาโดยให้ผู้ป่วยรับประทานยาต่อหน้ามาใช้ ทั้งนี้ส่วนใหญ่พบว่า สาเหตุหลักเกิดจากการขาดยา เนื่องจากยารักษาวัณโรคปอดมักก่อให้เกิดอาการข้างเคียงไม่พึงประสงค์ตั้งแต่ระดับไม่รุนแรงจนถึงรุนแรงอันตรายต่อชีวิต เป็นผลให้ผู้ป่วยเกิดความท้อแท้ เบื่อหน่ายต่อการรักษา การพยาบาลที่เน้นครอบครัวเป็นศูนย์กลางจึงเป็นหัวใจสําคัญ เป็นการดึงครอบครัวมามีส่วนร่วมในการดูแล โดยเชื่อว่าสมาชิกในครอบมีความผูกพันใกล้ชิดกัน มีความรักความเข้าใจซึ่งกันและกัน ดูแลช่วยเหลือเกื้อกูลกัน ทําให้ผู้ป่วยมีกําลังใจมากขึ้น อีกทั้งครอบครัวยังสามารถทําหน้าที่แทนกันได้เมื่อสมาชิกในครอบครัวเจ็บป่วย พยาบาลเวชปฏิบัติชุมชนจัดเป็นบุคลากรสุขภาพที่ใกล้ชิดผู้ป่วยและครอบครัวเมื่อกลับไปรักษาตัวต่อเนื่องที่บ้าน และมีบทบาทสําคัญในการสนับสนุนครอบครัวให้เข้ามามีส่วนร่วมในการกําหนดเป้าหมายและตัดสินใจร่วมกันเกี่ยวกับการดูแลสุขภาพ ทําหน้าที่ให้ข้อมูลข่าวสาร ให้บริการสุขภาพครอบคลุมด้านการส่งเสริม ป้องกัน รักษา และฟื้นฟูสภาพแก่บุคคล ครอบครัว กลุ่มคน และชุมชน ทําหน้าที่เป็นผู้นําด้านสุขภาพ รวมไปถึงการประสานงานกับหน่วยงานอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง บทความนี้จึงมีจุดมุ่งหมายเพื่อนําเสนอรูปแบบการพยาบาลตามบทบาทพยาบาลเวชปฏิบัติชุมชนที่นําหลักแนวคิดการพยาบาลที่เน้นครอบครัวเป็นศูนย์กลางมาดูแลผู้ป่วยวัณโรคปอด เพื่อส่งเสริมให้การรักษาประสบผลสําเร็จ ไม่เกิดภาวะดื้อยา ผู้ป่วยและครอบครัวมีจิตใจที่เข้มแข็ง พึ่งพาตนเองได้ และมีคุณภาพชีวิตที่ดีอย่างยั่งยืน

Tuberculosis of the lung should not be incurable. It can be cured If the patient receives proper treatment and practices self-care. In the Thai population there are also cases with unsuccessful treatment. Most of the time the reason behind this is the lack of proper treatment due to the side effects of the medication given to patients with pulmonary tuberculosis. These side effects may range from mild to severe or even life threatening. As a result, the patients are getting discouraged and tired of the treatment, eventually discontinue. In this situation family focused nursing care is essential. Families should take part of the treatment. Closely related family members who love and understand each other could give the right support to the patient, and act if the condition of the sick family member gets worse. Nurses practicing community service are close to both the families and the health care providers, therefore they play a crucial role when the patient returns home from an institution and continues home based treatment. Another important role of the community nurse is to supporting families in making decisions about how to care for the patient in the family. Their tasks include providing information, comprehensive treatment, prevention, and rehabilitation options to individuals, families, and communities. This article is aimed to present nursing care concepts of community care of pulmonary tuberculosis patients focusing on the nurse as a role model in promoting successful treatment even if at times there is a resistance from the patients and their families, in order to achieve better quality of life.