ปัจจัยที่มีผลต่อความต้องการของเภสัชกรชุมชนในการเปิดบริการวัคซีนที่ร้านยาในประเทศไทย

Abstract

สหรัฐอเมริกา แคนาดา แอฟริกาใต้ สหราชอาณาจักร ออสเตรเลียได้อนุญาตให้ร้านยาเป็นจุดรับบริการวัคซีนเพื่อช่วยกระจายวัคซีนสู่ประชาชน วัตถุประสงค์เพื่อศึกษาปัจจัยที่ส่งผลต่อความต้องการของเภสัชกรชุมชนในการเปิดบริการวัคซีนที่ร้านยาในประเทศไทย วิธีวิจัยเป็นการวิจัยแบบสารวจกระจายแบบสอบถามผ่านทางสื่อออนไลน์ ระหว่างเดือนธันวาคม พ.ศ.2565 ถึง มกราคม พ.ศ. 2566 โดยมีร้านขายยาแผนปัจจุบันประเภท ขย.1 ตอบกลับมา จำนวน 148 (37.85%) ร้านจากทั่วประเทศไทย และทำการวิเคราะห์ข้อมูลสถิติด้วย ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และ binary logistic regression พบว่า กลุ่มตัวอย่างส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง (64.19%) อายุเฉลี่ย 39.03±11.57 ปี จบหลักสูตรเภสัชศาสตร์ 5 ปี (64.87%) และมีประสบการณ์ในการทางานเภสัชกรชุมชนเฉลี่ย 9.69±9.78 ปี ซึ่งเป็นเจ้าของร้านยา ขย.1 ร่วมกับเป็นเภสัชกรเต็มเวลา (58.78%) และเป็นร้านยาเดี่ยว (79.05%) เป็นร้านยาคุณภาพ (39.19%) มีอายุของร้านยาตั้งแต่เปิดมาเฉลี่ย 11.65±13.14 ปี ส่วนใหญ่อยู่ในตัวเมือง (64.86%) โดยเปิดบริการทั้งวัน (83.11%) และจำนวนผู้มารับบริการอยู่ในช่วง 1-50 คน/วัน (39.87%) มีเภสัชกรประจำร้าน 1 คน (76.35%) มีผู้ช่วยเภสัชกร (60.14%) และกลุ่มตัวอย่างต้องการเปิดบริการวัคซีนที่ร้านยา คิดเป็น 51.35% ผลการวิเคราะห์ Binary logistic regression ได้สมการความต้องการในการเปิดบริการวัคซีนที่ร้านยา = 1.535 - 2.197 (บทบาทหน้าที่ในการปฏิบัติงาน) + 1.239 (การเป็นร้านยาคุณภาพ) - 2.956 (อายุของร้านยาตั้งแต่เปิดมา) - 0.910 (ทำเลที่ตั้งของร้านยา) – 2.917 (จำนวนผู้รับบริการที่ร้านยาเฉลี่ยต่อวัน) + 1.685 (จำนวนเภสัชกรที่ร้านยา) ซึ่งทำนายผลความต้องการของเภสัชกรชุมชนในการเปิดบริการวัคซีนที่ร้านยาได้ถึงร้อยละ 40.3 (R2 = 0.403, p-value < 0.05) สรุป 51.35% ของเภสัชกรชุมชนต้องการเปิดบริการวัคซีนที่ร้านยา เพราะ จะเพิ่มความสะดวกกับประชาชนและสนับสนุนให้ประชาชนได้รับวัคซีนมากขึ้น โดยมีปัจจัยสำคัญ ได้แก่ การเป็นเจ้าของร้านยา ขย .1 ร่วมกับเป็นเภสัชกรเต็มเวลา การเป็นร้านยาคุณภาพ อายุของร้านยา ทำเลที่ตั้งของร้านยาในเมือง จำนวนผู้รับบริการและมีเภสัชกรที่ร้านยาตั้งแต่ 2 คน ขึ้นไป

United States of America, Canada, South Africa, United Kingdom and Australia allow community pharmacies to administer vaccination for publics. This survey research was conducted to find the factors affecting demand of community pharmacists to administer vaccination services at community pharmacies in Thailand by questionnaires via online during December, 2022 to January, 2023. Data were collected from 148 (37.85%) community pharmacies around Thailand and analyzed by statistics such as frequency, percentage, mean, standard deviation, and binary logistic regression. The result was found that most of the respondents were female (64.19%) with an average age of 39.03 ± 11.57 years, 5 years bachelor degree graduation (64.87%), an average of 9.69±9.78 years of working experience, the owner of a pharmacy with full-time pharmacist (58.78%), standalone pharmacy (79.05%), being accredited community pharmacies (39.19%), average years of pharmacy since opened 11.65±13.14 years, location in the city (64.86%), open all day (83.11%), thenumber of customers 1 to 50 per day (39.87%), only one pharmacist on duty (76.35%) and one pharmacist assistant (60.14%). The number of community pharmacists who want to administer vaccination services at pharmacies is 51.35%. The result of binary logistic regression analysis showed the demand equation to provide vaccination service at pharmacy in Thailand = 1.535 - 2.197 (Role and duty in operation) + 1.239 (Being an accredited community pharmacy) - 2.956 (Years of pharmacy since opened) - 0.910 (The location of pharmacy) – 2.917 (Average daily number of customers at pharmacy) + 1.685 (The number of the pharmacist on duty). This equation predicts the community pharmacists to administer vaccination services at pharmacy in Thailand is 40.3% (R2 = 0.403, p-value < 0.05). Conclusion 51.35% of community pharmacists want to provide vaccination service at pharmacy in Thailand because vaccination services at pharmacies are more convenient and encourages people to get more vaccinations. The important factors are the owner of a pharmacy with full-time pharmacist, an accredited community pharmacy, years of pharmacy since opened, the location of pharmacy is in the city, number of customers per day, and 2 or more pharmacists on duty.