การกระทำผิดวินัยเรือนจำของผู้ต้องขัง : ศึกษาเฉพาะกรณีผู้ต้องขังในเรือนจำกลางนครปฐม

Abstract

มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาถึง (1) ความต้องการ ความคิดเห็น ความรู้สึกอันเป็นสาเหตุให้ผู้ต้องขังกระทำผิดวินัย (2) ผลกระทบต่อสัมพันธภาพของผู้ต้องขังกับบุคคลที่เกี่ยวข้องภายหลังการกระทำผิด เก็บข้อมูลกลุ่มประชากรที่ทำการศึกษา คือ ผู้ต้องขังที่กระทำผิดวินัยเรือนจำในเรือนจำกลางนครปฐม จำนวน 8 ราย สรุปผลการศึกษาได้ดังนี้ ผู้ต้องขังที่กระทำผิดวินัยเรือนจำ ส่วนใหญ่มีอายุยังไม่มากนัก คือ มีอายุต่ำกว่า 30 ปี ถึง 6 ราย และอายุมากกว่า 30 ปี เพียง 2 ราย ด้านการประกอบอาชีพ มีผู้ต้องขังถึง 4 นายที่ช่วยงานของครอบครัว เช่น การประกอบอาชีพค้าขาย มีจำนวน 3 รายที่ประกอบอาชีพรับจ้างและอีก 1 ราย ที่ไม่ได้ประกอบอาชีพ การศึกษาส่วนมากจะเรียนแค่ระดับประถมศึกษามีเพียง 3 รายที่จบระดับมัธยมศึกษา ด้านฐานะ ส่วนมากผู้ต้องขังจะมีฐานะปานกลาง และด้านครอบครัวส่วนใหญ่จะอยู่ร่วมกัน มี 2 ครอบครัวที่บิดาเสียชีวิตและมีเพียง 1 ครอบครัวที่แยกกันอยู่ การกระทำผิดวินัยเรือนจำ เกิดจากการเรียนรู้ของผู้ต้องขังที่กระทำผิดวินัยนั้น แบ่งเป็น 3 ประเด็น คือ 1) หลังการเรียนรู้เกี่ยวกับหน้าที่และความรับผิดชอบภายในเรือนจำ 2) คือ การได้รับการปฏิบัติจากเจ้าหน้าที่ และ 3) เป็นการเรียนรู้จากเพื่อนผู้ต้องขังด้วยกัน ในลักษณะการเรียนรู้ทั้งสามข้อที่กล่าวมานั้น ทำให้มองเห็นว่าผู้ต้องขังส่วนใหญ่จะต้องมีหน้าที่และความรับผิดชอบทุกคน แต่อาจจะไม่เหมือนกัน จะแตกต่างกันไปตามความสำคัญของงานที่ต่างกันด้วย ส่วนในประเด็นที่สองนั้น ผู้ต้องขังที่กระทำผิดวินัยมีความคิดเห็นที่สอดคล้องกันในลักษณะที่ว่าจะได้รับการปฏิบัติที่เหมือนๆ กัน ไม่แตกต่างกันมากนัก ส่วนประเด็นที่สาม สามารถแยกออกได้เป็นสองกลุ่ม คือ กลุ่มที่มีเพื่อนผู้ต้องขังด้วยกันหลายคนภายในกลุ่มกับกลุ่มที่สองมีลักษณะเก็บตัว ไม่ชอบยุ่งกับใคร จะมีเพียงเพื่อนสนิทเพียงคนหรือสองคนเท่านั้น ผู้ต้องขังกระทำผิดวินัยทุกคนรู้กฎระเบียบวินัยของเรือนจำเป็นอย่างดี โดยที่รับรู้ กฎ ระเบียบต่างๆ แยกออกเป็น 3 ลักษระ คือ ลักษณะแรกจากเจ้าหน้าที่ที่จะเป็นผู้ชี้แจงให้ทราบ เวลาเข้าเรือนจำในช่วงแรก ๆ ลักษณะที่สองมาจากเสมียนหรือผู้ต้องขังที่เป็นหัวหน้าห้องจะเป็นผู้ชี้แจงเวลาอยู่ในเรือนนอนของผู้ต้องขังแต่ละคน ส่วนลักษณะที่สามที่ผู้ต้องขังจะสามารถรับรู้จากเพื่อนผู้ต้องขังด้วยกันเอง ซึ่งอาจจะเป็นผู้ต้องขังที่เข้ามาอยู่นานแล้วและรู้เข้าใจ กฎ ระเบียบเป็นอย่างดี ส่วนประเด็นด้านการรักษาวินัยของผู้ต้องขังสามารถแบ่งออกได้เป็น 2 ประเภท คือ ประเภทแรก คือ ทราบกฎระเบียบ วินัยเป็นอย่างดี แต่ถือเป็นเรื่องที่ท้าทายที่ทางเรือนจำ จะทราบหรือไม่ที่ตนทำผิดไปนั้น กับประเภทที่สอง คือ ไม่ค่อยรู้กฎระเบียบ หรือไม่เข้าใจ คิดว่าการกระทำเรื่องดังกล่าวเป็นเรื่องเล็กน้อย ไม่น่าที่จะโดนลงโทษได้ ผู้ต้องขังกระทำผิดวินัยเรือนจำ มีแรงจูงใจและแรงกดดันที่มาจากหลายสาเหตุ ทั้งจากตนเอง จากกลุ่มเพื่อนผู้ต้องขัง โดยแรงจูงใจและแรงกดดันสามารถแบ่งออกเป็น 3 ลักษณะ คือ แรงจูงใจและแรงกดดันด้านกายภาพ ผู้ต้องขังกลุ่มนี้จะมีไม่มากนัก ส่วนลักษณะที่สองเป็นกลุ่มที่มีแรงจูงใจและแรงกดดันด้านจิตใจ กลุ่มนี้จะมีผู้ต้องขังกระทำผิดวินัยสูงกว่ากลุ่มอื่นๆ และกลุ่มลักษณะสุดท้าย คือ กลุ่มที่มีแรงกดดันด้านร่างกายและจิตใจพร้อม ๆ กันเป็นแรงขับออกมาให้เกิดการกระทำผิดวินัย จากการสัมภาษณ์จะได้ทราบถึงความคิดเห็นของเจ้าหน้าที่ต่อการกระทำผิดวินัยเรือนจำ คือ เจ้าหน้าที่จะมีความคิดเห็นสอดคล้องกันว่าผู้ต้องขังส่วนมากจะเป็นบุคคลที่มีนิสัยก้าวร้าว มีความต้องการเป็นผู้นำในกลุ่มของเพื่อนๆ ทำให้ผู้ต้องขังอื่นๆ เกรงกลัว มองโลกในแง่ร้าย บางครั้งอาจมองว่าการกระทำผิดวินัยเป็นเรื่องท้าทาย เป็นต้น ส่วนด้านความคิดที่มีต่อผู้ต้องขังกระทำผิดวินัยอีกกลุ่มหนึ่ง ซึ่งจะเป็นส่วนน้อย คือ มองว่าการที่ผู้ต้องขังกระทำผิดวินัยมักจะเป็นเรื่องของการกระทำผิดที่อาจเกิดจากการกระทำผิดพลาด ความรู้เท่าไม่ถึงการณ์ เพราะระเบียบวินัยบางข้อเข้าใจยาก ผู้วิจัยได้เสนอให้มีกิจกรรมสำหรับผู้ต้องขังที่กระทำผิดวินัยในลักษณะการบำบัดทางจิต การให้คำปรึกษา การทำกิจกรรมกลุ่มสัมพันธ์ หรือฝีกให้อยู่ในกฎระเบียบมากขึ้น เพื่อให้รู้สึกว่าตนเองไม่ได้ถูกแตกแยกออกจากกลุ่ม และสามารถอยู่ในกฎระเบียบได้โดยไม่ต้องมีใครบังคับ เพราะผู้ต้องขังกลุ่มนี้มีปัญหาที่แตกต่างกัน สาเหตุการกระทำผิดวินัยที่แตกต่างกัน ควรจะได้รับคำปรึกษาที่ถูกต้องและศึกษาพฤติกรรมของผู้ต้องขังคนอื่น ๆ และควรให้มีการอบรมทางศีลธรรมเพื่อให้รู้จักการยั้งคิดยั้งทำ ทำจิตใจให้สงบ ไม่ก่อความเดือดร้อนให้กับตนเองและผู้อื่น อีกทั้งเป็นการทำให้การควบคุมผู้ต้องขังอื่นๆ อยู่ในกฎ ระเบียบมากยิ่งขึ้น