ยุงลายบ้าน (Aedes aegypti) เป็นพาหะหลักของโรคไข้เลือดออก การเฝ้าระวังและติดตามการเปลี่ยนแปลงระดับความต้านทานของยุงลายต่อสารเคมีที่ใช้ในการควบคุมจึงมีความสำคัญมาก วัตถุประสงค์การศึกษานี้คือทดสอบความไวของลูกน้ำและตัวเต็มวัยยุงลายบ้านต่อสารเคมีในกลุ่ม pyrethroid และกลุ่ม organophosphate ซึ่งเป็นกลุ่มที่นิยมใช้กันมาก ผลจากการทดสอบความไวของลูกน้ำยุงลายบ้าน (Aedes aegypti) ต่อสารละลาย temephos ที่ระดับความเข้มข้นต่างๆกันด้วยวิธี bioassay พบว่า สารละลาย temephos มีผลฆ่าลูกน้ำยุงลายในจังหวัดลพบุรี เพชรบุรี ปราจีนบุรี สุราษฎร์ธานี และกรุงเทพมหานคร แสดงค่า LC50 เท่ากับ 0.00659, 0.00336, 0.00249, 0.00276 และ 0.01078 ppm. ตามลำดับ และค่า LC95 เท่ากับ 0.01574, 0.00770, 0.00794, 0.00826 และ 0.01078 ppm. ตามลำดับและผลจากการทดสอบความไวของยุงลายบ้าน (Aedes aegypti) ต่อสารเคมี โดยวิธี WHO test kit พบว่ายุงลายบ้านในจังหวัดลพบุรี เพชรบุรี มีความไวต่อ deltamethrin Cyfluthrin และ malathion ระดับสูง มีความไวต่อ permethrin ระดับกลาง ในจังหวัดปราจีนบุรีมีความไวระดับสูง ต่อ deltamethrin malathion ความไวระดับกลางต่อ cyfluthrin และมีความไวต่อ permethrin ระดับต่ำ จังหวัดสุราษฎร์ธานี มีความไวระดับสูงต่อ malathion ระดับกลางต่อ deltamethrin, cyfluthri และมีความไวต่อ permethrin ระดับต่ำ กรุงเทพมหานครมีความไวสูงต่อ deltamethrin, cyfluthrin ความไวระดับกลางต่อ malathion จังหวัดปราจีนบุรี สุราษฎร์ธานี กรุงเทพมหานคร มีความไวระดับต่ำต่อ permethrin จากข้อมูลที่ได้จึงน่าจะเป็นประโยชน์สำหรับการวางแผนการใช้สารเคมีได้อย่างมีประสิทธิภาพเหมาะสมกับแต่ละพื้นที่ต่อไป
Aedes aegypti is the main vector of Dengue Haemorrhagic Fever (DHF). Surveillance andmonitoring of the level of resistance to insecticide used in mosquito control is very important. Thepurpose of this study is to test the susceptibility status of the Aedes aegypti larval and adult to thepyrethroid and organophosphate group. The result of the Aedes aegypti larval susceptibility test todifferent concentrationed of temephos, based on the death number at twenty-forth hour (bioassayWHO,1996) shows that temephos’s terminating effectiveness in Lop Buri, Phetchaburi, PrachinBuri, Surat Thani and Bangkok displays LC50 value at 0.00659, 0.00336, 0.00249, 0.00276 and0.00496 ppm. respectively and displays LC95 value at 0.01574, 0.00770, 0.00794, 0.00826 and 0.01078ppm. respectively. The result of Aedes aegypti susceptibility status using WHO test kit and papersoaked in diagnostic dose of deltamethrin 0.05 percent, cyfluthrin 0.15 percent, permethrin 0.75percent and malathion 5 percent showed that Lop Buri, Phetchaburi were susceptible to deltamethrin,cyfluthrin, and malathion and tolerant to permethrin. Prachin Buri was susceptible to deltamethrinand malathion, tolerant to cyfluthrin and resistant to permethrin. Surat Thani was susceptible tomalthion, tolerant to deltamethrin and cyfluthrin and resistant to permethrin. Bangkok was suscep-tible to deltamethrin and cyfluthrin, tolerant to malathion and resistant to permethrin. These datamay be useful in planning the use of insecticide in order to yield the most effective result per area.
