บทนำ การรับรู้ด้านสุขภาพมีผลต่อพฤติกรรมในการดูแลตนเองของผู้ป่วยและผู้ดูแลซึ่งอาจพัฒนาเป็นกลยุทธ์ในการส่งเสริมความร่วมมือในการใช้ยารักษาวัณโรคได้ การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาอิทธิพลของการรับรู้ด้านสุขภาพต่อการบริหารยาตามหลัก 5R ของผู้ดูแลผู้ป่วยวัณโรค วิธีการศึกษา การสำรวจโดยใช้แบบสอบถามส่งให้แก่ผู้ดูแลผู้ป่วยโรควัณโรคในพื้นที่อาเภอศรีรัตนะ จังหวัดศรีสะเกษ จำนวน 64 คน จากการเลือกแบบสะดวกวิเคราะห์อิทธิพลของการรับรู้ด้านสุขภาพตามทฤษฎีแบบแผนความเชื่อทางสุขภาพ (health belief model) ต่อการบริหารยาตามหลัก 5R โดยสถิติการวิเคราะห์ถดถอยเชิงพหุ ผลการศึกษา การรับรู้ “โอกาสเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนของวัณโรค” มีคะแนนเฉลี่ย 4.29±0.45 คะแนน การรับรู้ “ความรุนแรงของวัณโรค” มีคะแนนเฉลี่ย 4.19±0.42 คะแนน การรับรู้ “ประโยชน์ของความร่วมมือในการรักษา” มีคะแนนเฉลี่ย 4.12±0.36 คะแนน และการรับรู้ “อุปสรรคในการรักษา” มีคะแนนเฉลี่ย 3.72±0.41 คะแนน คะแนนความถูกต้องในการบริหารยาตามหลัก 5R ของผู้ตอบแบบสอบถามมีค่าเฉลี่ยเท่ากับ 3.60±0.38, 3.61±0.32, 2.37±0.59, 3.42±0.46, และ3.53±0.40 สำหรับการใช้ยาถูกต้องตรงตัวผู้ป่วย (right patient) ถูกชนิด (right drug) ถูกขนาด (right dose) ถูกเวลา (right time) และถูกวิธี (right method) ตามลาดับ การวิเคราะห์ถดถอยเชิงพหุพบว่าการรับรู้ด้านสุขภาพทั้งสี่ด้านมีอิทธิพลต่อการใช้ยาถูกต้องตรงตัวผู้ป่วยอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ โดยเป็นความสัมพันธ์เชิงบวกยกเว้นการรับรู้ความรุนแรงของวัณโรคที่มีความสัมพันธ์เชิงลบ ในขณะที่การใช้ยาถูกชนิด ถูกขนาด ถูกเวลาและถูกวิธีนั้นมีเฉพาะการรับรู้อุปสรรคในการรักษาเท่านั้นที่พบความสัมพันธ์อย่างมีนัยสาคัญทางสถิติโดยเป็นความสัมพันธ์เชิงบวกทั้งสิ้น สรุป การรับรู้ด้านสุขภาพมีอิทธิพลในทางบวกต่อความร่วมมือในการบริหารยาตามหลัก 5R โดยเฉพาะอย่างยิ่งการรับรู้อุปสรรคในการรักษา
Introduction: Health perception affects self-care behaviors of patients and caregivers, which may be developed as a strategy to promote cooperation in TB drug use. The purpose of this study was to study the influence of health perceptions on 5R drug administration of TB caregivers. Methods: A survey was conducted using questionnaires sent to caregivers of TB patients in Si Ratana district. Sisaket Province, 64 participants were selected by a convenient sampling. The influence of health belief model on 5R drug administration was analyzed by using multiple regression analysis. Result: Perceived risk of TB complications with a mean score of 4.29±0.45; Perceived TB severity with a mean score of 4.19±0.42; Perceived benefits of comply in treatment had a mean score of 4.12±0.36, and Perceived obstacles in treatment had a mean score of 3.72±0.41. The respondents' 5R validity scores were 3.60±0.38, 3.61±0.32, .37±0.59, 3.42±0.46, and 3.53±0.40 for drug administered to right patient, right drug, right dose, right time, and right method, respectively. All four aspects of health had a statistically significant influence on the use of the correct medication for the patient. The correlation was positive except for perceived negative TB severity. Whereas only the perceived barriers to treatment were found to be statistically significantly related, the right dose, the right time, and the right method were all positive correlations. Conclusion: Health perception had a positive influence on 5R drug administration, especially perceived barriers to treatment.
