“ความเป็นเหนือ”: ภาพสะท้อนสังคมชาวเหนือปัจจุบันในภาพยนตร์ไทย เรื่องส้มป่อย

Abstract

งานวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ภาพสะท้อนสังคมชาวเหนือในภาพยนตร์ไทย โดยใช้การวิจัยแบบวิเคราะห์เนื้อหา (Content Analysis) จากภาพยนตร์เรื่องส้มป่อย ผลการวิจัยพบว่า ภาพยนตร์เรื่องส้มป่อยได้สะท้อนให้เห็นความเป็นเหนือใน 4 ด้าน ได้แก่ วิถีชีวิต ความเชื่อและประเพณี ค่านิยม และภาษา 1) วิถีชีวิตสะท้อนความเป็นสังคมเหนือที่มีสภาพชีวิตความเป็นอยู่ที่เรียบง่าย นิยมรับประทานอาหารท้องถิ่นของตน การแต่งกายแบบพื้นเมืองมักเป็นผู้สูงอายุและผู้ยืดถือความเป็นเหนือ ส่วยวัยหนุ่มสาวทั่วไปมักแต่งกายแบบพื้นเมืองในวันสำคัญหรือเทศกาลต่างๆ เท่านั้น การประกอบอาชีพมีอาชีพที่สัมพันธ์กับวัฒนธรรม คือ ขายอาหารพื้นเมือง อาชีพที่สัมพันธ์กับความเชื่อ คือ คนทรงเจ้า อาชีพที่สัมพันธ์กับความเป็นเมืองเศรษฐกิจและการท่องเที่ยว คือ พนักงานต้อนรับในรีสอร์ต และอาชีพที่สัมพันธ์กับความก้าวหน้าทางเทคโนโลยี คือ อาชีพยูทูปเบอร์ 2) ความเชื่อและประเพณีสะท้อนความเป็นสังคมเหนือที่ยังดำรงรักษาความเชื่อทั้งศาสนาพุทธ ความเชื่อเกี่ยวกับเรื่องผี และความเชื่อเกี่ยวกับเรื่องไสยศาสตร์เป็นอย่างดี โดยชาวเหนือยังพึ่งพาอาศัยความเชื่อเหล่านี้ในการแก้ปัญหาในชีวิต และประเพณีสงกรานต์ยังเป็นประเพณีสำคัญที่ชาวเหนือจะได้มีโอกาสพร้อมหน้ากันในครอบครัวอยู่ร่วมกันทำพิธีรดน้ำดำหัวผู้ใหญ่ 3) ค่านิยมที่สะท้อนความเป็นสังคมชาวเหนือ มีค่านิยมเกี่ยวกับความงดงามของผู้หญิงเหนือกว่า ภาพลักษณ์อันดีงามของสาวเหนือ คือ มีรูปโฉมงดงามและกิริยาวาจาเรียบร้อยอ่อนหวาน ค่านิยมเกี่ยวกับการเลือกคู่ครองที่เป็นคนกรุงเทพฯ และค่านิยมเกี่ยวกับการอนุรักษ์สืบทอดและความภาคภูมิใจในความเป็นเหนือ และด้าน 4) ภาษา สะท้อนความเป็นเหนือจากการที่ชาวเหนือนิยมพูดภาษาเหนือในชีวิตประจำวัน และถือว่าภาษาเหนือเป็นลักษณะเฉพาะของตน

This research aimed to analyze social reflections of northern people in a Thai movie called Sompoi. A content analysis approach was applied in the study. Research findings showed that the studied movie reflected four aspects of “northerness,” including ways of life; beliefs and traditions; values; and dialect. 1) Ways of life, the northerness was presented as a simple life favoring local food; the elders and the northern-lovers preferred wearing norther clothing, but the youths wore only on special or festival days; many professions showing relevance to culture beliefs, the northern central of economy and tourism, and modern technology, for example-local food sellers, the oracle, receptionists, YouTubers, respectively. 2) Beliefs and traditions, the northerness was shown in practices relating to Buddhism, spirits and superstition; these beliefs and traditions were as problem solutions of northern people; Songkran was the important tradition for most northern people being an occasion for a reunion of family members and for paying respect to elders. 3) Northerness values, shown in the idea of beautiful and gentle northern women; preference of a Bangkokian husband; and pride of being northern people and spirit of conservation of the northerness. 4) Northern dialect, most northern people normally spoke the northern dialect in their daily lives and regarded it as their unique identity.