งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์อิสระเสรีภาพตามแนวคิดมนุษยนิยมในเรื่องสั้นที่ได้รับรางวัลโครงการประกวดเรื่องสั้นแนววิทยาศาสตร์ พ.ศ. 2559-2566 โดยเป็นการวิจัยเชิงคุณภาพที่ใช้วิธีการวิเคราะห์เอกสารและการวิเคราะห์เนื้อหาจากเรื่องสั้นจํานวน 122 เรื่องใน 8 เล่มซึ่งคัดเลือกจากผลงานที่ได้รับรางวัลตามเกณฑ์การประกวดของโครงการผลการวิจัยพบว่าเรื่องสั้นแนววิทยาศาสตร์สะท้อนแนวคิดมนุษยนิยมด้านอิสระเสรีภาพ 3 ประเภทหลักได้แก่ 1) อิสระเสรีภาพในการเลือกเช่นการเลือกอาชีพการศึกษาคู่ชีวิตการแพทย์การเมืองและการบริโภคแสดงถึงสิทธิในการกําหนดชีวิตตนเอง 2) อิสระเสรีภาพทางความคิดเช่นการท้าทายขอบเขตวิทยาศาสตร์วิพากษ์ระบบสังคมและแสวงหาความรู้ใหม่ส่งเสริมการเติบโตทางปัญญา 3) อิสระเสรีภาพในความเป็นมนุษย์เช่นการหลุดพ้นจากการควบคุมของเทคโนโลยี AI และระบบอัตโนมัติเน้นคุณค่าของปัจเจกชนการศึกษานี้ชี้ให้เห็นบทบาทของวรรณกรรมวิทยาศาสตร์ในการตั้งคําถามเชิงจริยธรรมเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างเสรีภาพส่วนบุคคลกับความก้าวหน้าทางเทคโนโลยีพร้อมเสนอแนวทางปรับใช้เทคโนโลยีอย่างมีดุลยภาพเพื่อรักษามิติความเป็นมนุษย์
This study aims to analyze the concept of freedom rooted in humanist principles in award-winning science fiction short stories from Thailand’s National Science Fiction Short Story Competition (2016-2023). Using a qualitative approach, the research employs document analysis and content analysis of 122 stories across eight anthologies, all selected based on the competition’s criteria. The findings highlight three core dimensions of humanist freedom reflected in the stories : 1. Freedom of Choice : including career, education, relationships, healthcare, political engagement, and consumption, emphasizing individuals’right to self-determination; 2. Freedom of Thought : manifested through challenging scientific boundaries, critiquing societal systems, and pursuing new knowledge, fostering intellectual and ethical growth; 3. Freedom of Human Dignity : centered on emancipation from technological control (e.g., AI and automation) while affirming individual autonomy and the intrinsic value of humanity. The study underscores science fiction literature’s critical role in raising ethical questions about the tension between personal liberty and technological progress. It advocates for balanced technological integration that safeguards the essence of human dignity and creativity.
