ยาหอมเป็นยาแผนโบราณของไทยที่ประกอบด้วยสมุนไพรหลายชนิด จึงมีโอกาสปนเปื้อนจุลินทรีย์จากวัตถุดิบและกระบวนการผลิตที่ไม่ถูกสุขลักษณะ งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อตรวจหาการปนเปื้อนเชื้อแบคทีเรียและเชื้อราในยาหอม โดยสุ่มเก็บตัวอย่างยาหอมจำนวน 11 ผลิตภัณฑ์ รวม 22 ตัวอย่าง ที่จำหน่ายในเขตกรุงเทพฯ นนทบุรี และชลบุรี ในช่วงเดือนเมษายน พ.ศ. 2558 เพื่อตรวจหาเชื้อแบคทีเรีย ยีสต์ และรา โดยวิธีเพาะเชื้อมาตรฐาน ประเมินผลตามเกณฑ์มาตรฐานตำรามาตรฐายาสมุนไพรไทย พ.ศ. 2552 ผลการวิจัยพบว่า ยาหอมมีการปนเปื้อนเชื้อแบคทีเรียทั้งหมดที่ใช้อากาศ จำนวนสูงเกินเกณฑ์ (>5.0 x 105 CFU/g) ร้อยละ 18.2 (4/22) ไม่พบแบคทีเรีย Staphylococcus aureus, Salmonella spp. ทุกตัวอย่างและปนเปื้อนยีสต์และรา จำนวนสูงเกินเกณฑ์ (>5.0 x 103 CFU/g) ร้อยละ 18.2 (4/22) สรุปว่ายาหอมจำแนกตามผลิตภัณฑ์มีคุณภาพไม่ผ่านเกณฑ์การปนเปื้อนจุลินทรีย์ร้อยละ 36.4 (4/11) ดังนั้น หน่วยงานที่เกี่ยวข้องควรดำเนินการแก้ไขอย่างเป็นระบบเพื่อความปลอดภัยของผู้บริโภค
Aromatic powders, Thai traditional medicine, made from various herbal components. These powders are vulnerable to microbial contamination as a result of tainted raw materials and unhygienic production processes. This study aimed to examine bacterial and fungal contamination by using standard culture methods in aromatic powder purchased from different markets in Bangkok, Nonthaburi and Chonburi in April, 2015. The results were interpreted according to the 2009 Thai Herbal Pharmacopoeia. From the twenty-two samples collected from 11 products, four (18.2%) were found to be contaminated beyond the standard permissible limits for total viable aerobic count (>5.0 x 105 CFU/g). Neither S. aureus nor Salmonella spp. were found in any samples. Yeast and moulds counted in another four (18.2%) samples were found to be excessive (>5.0 x 103 CFU/g). In conclusion, 36.4% (4/11) of aromatic powder did not pass the acceptable limits. Therefore, related organization should solve this problem systematically to protect the consumers from these traditional remedies.
